ارزیابی تحمل به تنش شوری ژنوتیپ های گندم نان در شرایط مزرعه

به منظور بررسی واکنش ژنوتیپ های گندم نان به تنش شوری، تعداد 25 ژنوتیپ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات بیرجند در دوآزمایش جداگانه در شرایط تنش شوری ( ecsoil = 9.8-12.8 ds/mو ecwater = 8.8-10 ds/m) و بدون تنش (ecsoil = 3.3 ds/m و ecwater = 2.1 ds/m ) به مدت دو سال زراعی (93-1391) مورد بررسی قرارگرفتند. تجزیه واریانس مرکب اختلاف معنی داری بین ژنوتیپ ها از نظر عملکرد دانه، اجزاء عملکرد، ارتفاع بوته و تعداد روز تا ظهور سنبله و رسیدن در هر دو شرایط تنش و بدون تنش نشان داد. مقایسه میانگین دو ساله عملکرد و اجزاء عملکرد دانه نشان داد که نقش اجزای عملکرد در ژنوتیپ های با عملکرد بالا متفاوت بوده ولی درکل وزن دانه نقش بیشتری در عملکرد دانه در شرایط تنش شوری در این آزمایش داشت. مطالعه همبستگی بین عملکرد دانه در شرایط تنش شوری و بدون تنش و شاخص های تحمل و حساسیت نشان داد که شاخص های تحمل به تنش (sti)، میانگین بهره وری (mp) و میانگین هندسی (gmp) برای شناسایی ژنوتیپ های با عملکرد بالا در هر دوشرایط مناسب هستند و در بین آن ها sti مناسب ترین شاخص شناخته شد. در روش ترسیمی بای پلات (biplot) ژنوتیپ ها به گروه های متحمل، نیمه متحمل و حساس تقسیم شدند. براساس نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای ژنوتیپ های مورد بررسی در چهار گروه قرارگرفتند. در مجموع براساس نتایج روش ترسیمی بای پلات، شاخص های تحمل، میانگین رتبه ( ) و انحراف معیار رتبه (sdr) آن ها، ژنوتیپ های شماره 25، 22، 20 و 13 در ناحیه با پتانسیل تولید بالا و حساسیت پایین به شوری در مجاورت بردارهای مربوط به شاخص های gmp، mp و sti قرار گرفته و به عنوان ژنوتیپ های متحمل و برتراز ارقام شاهد و ژنوتیپ های شماره 16، 17، 9 (مغان3) و10 ( شیرودی) به عنوان ژنوتیپ های حساس به شوری شناسایی شدند.